Mưa sao băng là gì? Mưa sao băng hôm nay lúc mấy giờ?

Mưa sao băng là món quà tuyệt đẹp mà mẹ thiên nhiên ban tặng cho con người. Hãy cùng VnAsk tìm hiểu rõ hơn mưa sao băng là gì, bao giờ có mưa sao băng và liệu hôm nay có mưa sao băng không để không bỏ lỡ cơ hội ngắm bầu trời đầy sao băng rơi trong năm 2024 này bạn nhé!

Mưa sao băng hôm nay mấy giờ?

Đợt mưa sao băng gần nhất là Perseids (mưa sao băng Anh Tiên) diễn ra từ ngày 17/7-24/8, và sẽ đạt cực đại vào đêm ngày 12 rạng sáng ngày 13/8 với tần suất có thể lên 60-80 vệt sao băng/giờ.

Tại Việt Nam, khoảng 2 giờ sáng ngày 12 và 13/8 ở phía chòm sao Anh Tiên (hướng Đông Bắc) là thời điểm tốt nhất để ngắm mưa sao băng Perseids.  Bạn có thể nằm ngửa quay mặt về phía đông bắc, quan sát bao quát từ chân trời lên đến đỉnh đầu.

Mưa sao băng là gì?

Mưa sao băng (tên tiếng Anh là meteor shower) là hiện tượng số lượng lớn sao băng xuất hiện đồng thời hoặc nối tiếp nhau từ chung một điểm xuất phát trên bầu trời.

Trên thực tế, mỗi khi có một thiên thạch đi vào bầu khí quyển của Trái Đất thì sẽ có một sao băng xuất hiện. Và khi có một lượng lớn sao băng được tạo ra bởi các thiên thạch đến từ một dòng thiên thạch (một nhóm các thiên thạch có chung quỹ đạo và nguồn gốc) thì người ta sẽ gọi đó là mưa sao băng.

Mỗi trận mưa sao băng thường kéo dài trong nhiều ngày, tuy nhiên thời gian cực điểm của chúng thì lại khá ngắn và trong khoảng cực điểm này, tùy vào cường độ của trận mưa sao băng lớn hay nhỏ mà số lượng sao băng quan sát được mỗi giờ có thể từ 10 cho tới 100 sao băng hoặc nhiều hơn nữa.

Đôi khi, một số trận mưa sao băng có thể có mật độ sao băng quan sát được lên tới hàng nghìn hay thậm chí hàng chục nghìn sao băng mỗi giờ. Những cơn mưa sao băng với số lượng sao băng lớn như thế này được gọi là bão sao băng (meteor storm).

>>> Xem thêm: [Giải thích] Nhật thực là gì? Hiện tượng nhật thực xảy ra khi nào?

Khi có mưa sao băng, số lượng sao băng xuất hiện nhiều hơn so với ngày thường

Vì sao có mưa sao băng?

Khi sao chổi hay tiểu hành tinh đi qua Mặt Trời, chúng có thể để lại một lượng lớn thiên thạch trên đường di chuyển của chúng, tạo thành một dòng thiên thạch. Khi Trái Đất chuyển động cắt ngang dòng thiên thạch này, một lượng lớn thiên thạch sẽ đi vào bầu khí quyển của Trái Đất và tạo thành mưa sao băng.

Khi Trái Đất chuyển động cắt ngang qua dòng thiên thạch còn sót lại trên quỹ đạo của sao chổi/tiểu hành tinh, mưa sao băng sẽ được tạo thành

Vậy sao chổi hay tiểu hành tinh để lại dòng thiên thạch như thế nào?

Khi sao chổi đi vào vòng trong của Hệ Mặt Trời (nơi có Trái Đất của chúng ta), sức nóng từ Mặt Trời sẽ làm bốc hơi băng trên bề mặt sao chổi và sao chổi sẽ giải phóng ra một lượng lớn bụi và đá. Quá trình này sẽ tạo ra một dòng thiên thạch dọc theo đường đi của sao chổi và những thiên thạch này có thể tồn tại rất lâu.

Mặc dù đa phần các trận mưa sao băng hiện nay đều có nguồn gốc từ sao chổi, nhưng cũng có một số ít có nguồn gốc từ các tiểu hành tinh, và các tiểu hành tinh này có thể là tàn tích của những ngôi sao chổi trước đây. Khi di chuyển ở vòng trong của Hệ Mặt Trời, sức nóng của Mặt Trời có thể khiến các tiểu hành tinh bị nứt vỡ, và chúng sẽ để lại những dòng thiên thạch để tạo thành mưa sao băng.

Hôm nay có mưa sao băng không?

Nếu như ngày nào cũng có những sao băng riêng lẻ xuất hiện thì mưa sao băng lại chỉ xuất hiện khi Trái Đất đi ngang qua dòng thiên thạch do các sao chổi hay tiểu hành tinh để lại. Tuy nhiên, do Trái Đất quay quanh Mặt Trời theo một chu kì và quỹ đạo nhất định nên thời gian Trái Đất giao cắt với mỗi dòng thiên thạch cũng gần như cố định. Kết quả là, các cơn mưa sao băng cũng xảy ra theo chu kì hằng năm và thời gian diễn ra các cơn mưa sao băng gần như không thay đổi qua các năm.

Mặc dù dòng thiên thạch của một sao chổi hay tiểu hành tinh trông thì có vẻ đồng nhất nhưng thực chất nó lại bao gồm nhiều dòng nhỏ riêng lẻ đan xen vào nhau (mỗi dòng nhỏ này được tạo ra bởi một đường di chuyển khác nhau của sao chổi hay tiểu hành tinh qua vòng trong của Hệ Mặt Trời). Ngoài ra, mỗi năm, dòng thiên thạch cũng sẽ có sự dịch chuyển rất nhẹ do trường hấp dẫn của sao Mộc. Vì thế, số lượng sao băng trong cơn mưa sao băng có thể thay đổi qua các năm do mật độ của dòng thiên thạch không đồng đều.

Bên cạnh đó, tên của các cơn mưa sao băng thường được đặt theo tên của ngôi sao hoặc chòm sao gần với nơi các sao băng xuất phát (tâm điểm của mưa sao băng) chứ không phải theo tên của sao chổi hay tiểu hành tinh sinh ra dòng thiên thạch.

Số lượng sao băng trong mỗi cơn mưa sao băng có thể thay đổi qua từng năm

Sau đây sẽ là thông tin chi tiết về các trận mưa sao băng hằng năm nổi tiếng nhất trong năm 2024 để bạn tham khảo.

Mưa sao băng Quadrantids (3 - 4/1)

Mưa sao băng Quadrantids (mưa sao băng Thước Phần Tư) được đặt tên theo chòm sao Quadrans Muralis (hiện nay là một phần của chòm sao Boötes). Dòng thiên thạch của mưa sao băng này xuất phát từ các hạt bụi của một sao chổi đã tuyệt chủng có tên là 2003 EH1. Đây là trận mưa sao băng trên mức trung bình, với cực đại lên tới 40 sao băng mỗi giờ.

Năm 2024, mưa sao băng Quadrantids diễn ra từ ngày 1/1 đến ngày 5/1 và đạt cực đại vào đêm mùng 3, rạng sáng mùng 4. Thời điểm xem tốt nhất rạng sáng ngày 4/1. Các thiên thạch sẽ tỏa ra từ chòm sao Bootes, nhưng có thể xuất hiện ở bất cứ đâu trên bầu trời.

Mưa sao băng Lyrids (Thiên Cầm 22 - 23/4)

Mưa sao băng Lyrids (mưa sao băng Thiên Cầm) được đặt tên theo chòm sao Lyra. Lyrids được tạo thành từ các mảnh vụn của sao chổi C/1861 G1 Thatcher. Đây là một cơn mưa sao băng trung bình với số lượng khoảng 20 sao băng/giờ cực điểm. Nó phát ra rõ nhất từ chòm sao Lyra (Thiên Cầm), nhưng cũng có thể xuất hiện ở bất kỳ đâu trên bầu trời.

Năm 2024, mưa sao băng Lyrids xuất hiện từ ngày 16/4 đến ngày 25/4. Thời gian mưa sao băng đạt cực điểm là đêm 22/4, rạng sáng 23/4. Xem tốt nhất là một nơi tối sau nửa đêm. Năm nay thời điểm diễn ra mưa sao băng Lyrids trăng tròn và sáng nên sẽ chỉ nhìn được những thiên thạch sáng nhất.

Mưa sao băng Eta Aquarids (6 - 7/5)

Mưa sao băng Eta Aquarids (mưa sao băng Bảo Bình) được đặt tên theo ngôi sao sáng nhất của chòm sao Aquarius. Dòng thiên thạch của mưa sao băng này xuất phát từ những hạt bụi của sao chổi 1P/Halley để lại, đã được quan sát thấy từ thời cổ đại. Mưa sao băng Eta Aquarids thuộc loại trên mức trung bình, số lượng khoảng 60 sao băng/giờ cực điểm. Nó phát ra rõ nhất từ chòm sao Lyra (Thiên Cẩm) nhưng cũng có thể xuất hiện tại bất kỳ đâu trên bầu trời.

Eta Aquarids sẽ xuất hiện từ ngày 19/4 đến ngày 28/5, đạt cực điểm vào đêm ngày 6/5 và rạng sáng ngày 7/5. Thời điểm diễn ra sao băng Eta Aquarids bầu trời tối do trăng còn non, bạn chọn vị trí tối và sau nửa đêm để tận hưởng cơn mưa sao băng tốt nhất nhé.

Mưa sao băng Delta Aquarids (28 - 29/7)

Thời gian xuất hiện của Belta Aquarids là từ ngày 12/7 đến ngày 23/8, đạt cực điểm vào đêm ngày 28/7, rạng sáng ngày 29/7. Belta Aquarids là cơn mưa sao băng trung bình, có số lượng khoảng 20 sao băng/giờ cực điểm. Những mảnh vụn của sao chổi Marsden và Kracht là nguồn gốc tạo ra cơn mưa sao băng này. Ngoài ra, Belta Aquarids còn có những đặc điểm khác như bị ánh trăng che lấp nhiều vệt sao băng, phát ra từ chòm sao Aquarius nhưng có thể xuất hiện ở vị trí khác.

Mưa sao băng Perseids (12 - 13/8)

Perseids là một cơn mưa sao băng lớn với số lượng 60 – 100 sao băng/giờ cực điểm. Nó phát ra từ chòm sao Perseus (Anh Tiên) nhưng có thể xuất hiện ở bất kỳ đâu trên bầu trời. Perseids xuất hiện từ ngà 17/7 đến ngày 24/8, nhưng sẽ đạt cực điểm vào đêm ngày 12/8, rạng sáng ngày 13/8.

Mưa sao băng Draconids (7/10)

Mưa sao băng Draconids phát ra từ trung tâm chòm sao Draco, do những hạt bụi sót lại của sao chổi 21P Giacobini-Zinner (tìm thấy năm 1900) tạo thành. Đây là một cơn mưa sao băng nhỏ với số lượng 10 – 15 sao băng/giờ. Thời điểm xuất hiện mưa sao băng Draconids là từ ngày 6/10 đến ngày 10/10, trong đó đêm ngày 7/10 sẽ là lúc nó đạt cực điểm.

Năm nay, bạn xem sao vào đầu buổi tối khi trăng chưa lên hẳn, ở vị trí tối sẽ có cơ hội để quan sát được sao băng tốt hơn.

Mưa sao băng Orionids (21 - 22/10)

Orionids là một cơn mưa sao băng trung bình, số lượng khoảng 20 sao băng/giờ cực điểm. Nó hình thành từ các hạt bụi roi rớt lại của sao chổi Halley. Mưa sao băng Orionids xuất hiện từ ngày 2/10 đến ngày 7/11, đạt cực điểm vào đêm ngày 21/10, rạng sáng ngày 22/10.

Mưa sao băng Taurids (4 - 5/11)

Đây là một trận mưa sao băng nhỏ ở chòm sao Taurus với số lượng chỉ khoảng 10 sao băng mỗi giờ. Năm nay, ánh sáng từ mặt trăng có thể ảnh hưởng đáng kể đến việc quan sát mưa sao băng Taurids. Tuy nhiên, nếu may mắn, bạn có thể chiêm ngưỡng một vài vệt sáng của nó.

Mưa sao băng Leonids (17 - 18/11)

Mưa sao băng trung bình Leonids có số lượng 30 sao băng/giờ cực điểm, xuất hiện từ ngày 6/11 đến ngày 30/11, đạt cực điểm vào đêm ngày 17/11, rạng sáng ngày 18/11. Leonids được tạo thành từ những hạt bụi của sao chổi Tempel – Tuttle. Nó phát ra nhiều nhất ở khu vực chòm sao Leo (Sư Tử).

Mưa sao băng Song Tử (13 - 14/12)

Mưa sao băng Song Tử kéo dài từ ngày 7/12 – ngày 17/12, đạt cực điểm vào đêm ngày 13/12, rạng sáng ngày 14/12. Đây là một cơn mưa sao băng lớn với nhiều vệt sao băng to và sáng, số lượng lên đến 120 sao băng/giờ cực điểm. Trung tâm của mưa sao băng Song Tử là chòm sao Gemini. Nguồn gốc hình thành nên mưa sao băng Song Tử là từ tàn dư của các mảnh vỡ tiểu hành tinh 3200 Phae-thon (phát hiện năm 1982).

Mưa sao băng Ursids (21 - 22/12)

Ursids là cơn mưa sao băng cuối cùng của năm 2024, xuất hiện từ ngày 17/12 đến ngày 25/12, đạt cực điểm vào đêm 21/12, rạng sáng ngày 22/12. Đây là 1 cơn mưa sao băng nhỏ với số lượng chỉ khoảng 5 – 10 sao băng/giờ cực điểm. Ursids được hình thành từ các hạt bụi còn sót lại của sao chổi Tuttle (phát hiện năm 1790). Trung tâm của mưa sao băng Ursids là chòm sao Ursa Minor – một hconf sao có chứa sao Polaris.

Lịch mưa sao băng đầy đủ năm 2024 tại Việt Nam

Hy vọng những thông tin này sẽ giúp bạn nắm rõ được thời gian mưa sao băng là mấy giờ để có thể chiêm ngưỡng trọn vẹn kì quan này của tạo hóa nhé!