Ẩn dụ là gì? Tác dụng, phân loại và ví dụ về ẩn dụ
Khái niệm ẩn dụ
Ẩn dụ (hay so sánh ngầm) là biện pháp tu từ, theo đó, sự vật, hiện tượng này được gọi bằng tên của sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
Tác dụng của ẩn dụ
Biện pháp ẩn dụ có tác dụng nhằm tăng sức gợi hình và gợi cảm cho câu văn, câu thơ. Cụ thể:
- Người viết có thể bộc lộ những tình cảm, cảm xúc hay thái độ với đối tượng một cách kín đáo, tế nhị nhưng vẫn thể hiện sự sâu sắc.
- Tạo nên những hình ảnh nghệ thuật khiến người đọc hình dung các hình ảnh mà tác giả muốn miêu tả đến một cách sống động và sáng tạo nhất.
- Thể hiện khả năng nhận thức một cách phong phú, chính xác và có chiều sâu của người sử dụng về các sự vật, sự việc, hiện tượng hay cả mối quan hệ giữa chúng.
Các kiểu ẩn dụ
Có bốn kiểu ẩn dụ, cụ thể:
- Ẩn dụ hình thức: Được sử dụng với mục đích là giấu đi một phần ý nghĩa của sự vật hoặc sự việc mà từ đó biểu thị.
- Ẩn dụ cách thức: Là loại ẩn dụ có nhiều cách để thể hiện một vấn đề, vì thế người diễn đạt sẽ đưa hàm ý vào câu nói.
- Ẩn dụ phẩm chất: Được sử dụng đúng theo tên gọi, phẩm chất của sự vật hoặc hiện tượng để nói về phẩm chất của sự vật, hiện tượng khác thông qua những nét tương đồng của phẩm chất các sự vật, hiện tượng đó.
- Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Sử dụng hình ảnh của sự vật, hiện tượng thông qua giác quan này nhưng khi miêu tả hay diễn đạt lại mang tính chất hoặc đặc điểm của sự vật, sự việc thông qua cách sử dụng từ ngữ để diễn tả giác quan khác.
Ví dụ ẩn dụ
1. Dưới trăng quyên đã gọi hè
Đầu tường lửa lựu lập lòe đơm bông.
Phân tích: Màu đỏ của hoa lựu được ví như ngọn lửa lập lòe. → Ẩn dụ hình thức.
2. Về thăm nhà Bác làng sen
Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng.
Phân tích: Từ "thắp" được tác giả ám chỉ hình ảnh "nở hoa" .
Hình ảnh "lửa hồng" gợi nhắc đến hình ảnh "hoa râm bụt đỏ".
3. Mẹ tôi mái tóc bạc
Mẹ tôi lưng đã còng.
Phân tích: Thay vì nói tuổi của mẹ đã già thì tác giả đã sử dụng biện pháp ẩn dụ ví hình ảnh mái tóc bạc và hình ảnh lưng đã còng để nói về người mẹ đã có tuổi.
4. Trời hôm nay nắng giòn tan.
Phân tích: Tác giả sử dụng giác quan về thị giác để cảm nhận ánh nắng, nhưng khi miêu tả tính chất của cái lắng thì lại sử dụng từ giòn tan (từ được dùng cho hành động nếm và sờ).
5. Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.
Phân tích: Tác giả sử dụng biện pháp ẩn dụ nhằm chỉ những con người lao động, đồng thời muốn nhắc nhớ con người phải nhớ đến những người lao động đã tạo ra thành quả để chúng ta có thể thưởng thức.
Xem thêm
Dữ liệu là gì? Phân loại và vai trò của dữ liệu
Nói quá là gì? Tác dụng và ví dụ về nói quá
So sánh là gì? Tác dụng của so sánh
Từ phức là gì? Ví dụ, phân loại và cấu tạo từ phức
Vần liền là gì? Những bài thơ vần liền hay
Cụm danh từ là gì? Cấu tạo của cụm danh từ
Động từ là gì? Phân loại, vị trí, tác dụng và ví dụ về động từ
Vần cách là gì? Ví dụ gieo vần cách
Từ ghép là gì? Phân loại và ví dụ về các từ ghép