Chùa Một Cột ở đâu, được xây dựng dưới thời nào? Ý nghĩa của chùa Một Cột?

Đến với mảnh đất Thủ đô ngàn năm văn hiến, chắc chắn bạn không nên bỏ qua việc tham quan và tìm hiểu về ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất Việt Nam - chùa Một Cột.

Chùa Một Cột ở đâu?

Chùa Một Cột còn có tên gọi khác là Liên Hoa Đài (chữ Hán: 蓮花臺). Đây là một trong những ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất Việt Nam còn tồn tại đến ngày nay. Ngày 4 tháng 5 năm 2006, Tổ chức Kỷ lục Việt Nam đã xác lập "Kỷ lục Việt Nam" cho danh thắng chùa Một Cột và đề cử đến Tổ chức Kỷ lục châu Á. Sau thời gian thẩm định để xác lập, ngày 10 tháng 10 năm 2012, tại Faridabad (Ấn Độ), Tổ chức Kỷ lục châu Á đã xác lập kỷ lục châu Á "Ngôi chùa có kiến trúc độc đáo nhất" cho chùa Một Cột.

Vào thời Lý, chùa Một Cột tọa lạc trên đất thôn Thanh Bảo, huyện Quảng Đức, ở phía Tây Hoàng thành Thăng Long. Ngày nay, quần thể chùa Một Cột nằm tại công viên phía sau phố Ông Ích Khiêm, ngay cạnh quần thể Quảng trường Ba Đình - Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, thuộc quận Ba Đình, Thành phố Hà Nội.

Sự tích về chùa Một Cột

Chùa Một Cột gắn liền với sự tích về đóa sen trong giấc mơ của vua Lý Thái Tông. Tương truyền, vào thời nhà Lý, đạo Phật ở Việt Nam rất phát triển, vua Lý Thái Tông cũng là một tín đồ của Phật giáo và phái Vô Ngôn Thông. Chỉ riêng triều đại này thôi đã cho xây tới 95 ngôi chùa mới, đồng thời trùng tu lại tất cả các pho tượng Phật. Đặc biệt, vào các dịp lễ lớn của đạo Phật, vua còn miễn các loại thuế cho toàn dân trên cả nước.

Một đêm nọ, vua nằm mơ thấy Phật Bà ban cho một tòa sen tỏa sáng. Sau khi tỉnh dậy, ngài đã thuật lại cho các quần thần trong triều đình nghe. Sau đó, Người cùng với Thiền tăng Thuyền Lã dựng một ngôi chùa để nhớ đức của Quan Âm, đó chính là Chùa Một Cột Hà Nội ngày nay.

Hằng năm cứ đến ngày 8 tháng 4 Âm lịch, vua lại tới chùa làm lễ tắm Phật. Các nhà sư và nhân dân khắp Kinh thành Thăng Long cùng dự lễ. Sau lễ tắm Phật là lễ phóng sinh, vua đứng trên một đài cao trước chùa thả một con chim bay đi, rồi nhân dân cùng tung chim bay theo trong tiếng reo vui của một ngày hội lớn.

Lịch sử chùa Một Cột

Chùa Một Cột là công trình nổi tiếng nhất nằm trong quần thể kiến trúc chùa Diên Hựu (延祐寺) (có nghĩa là ngôi chùa "Phúc lành dài lâu"). Công trình chùa Diên Hựu nguyên bản được xây vào thời vua Lý Thái Tông mùa đông năm 1049 và hoàn thiện vào năm 1105 thời vua Lý Nhân Tông.

Đến đời vua Lý Nhân Tông, quần thể chùa Diên Hựu được cải tạo lại, thêm hồ Linh Chiểu vào và trang trí thêm một tòa sen mạ vàng trên đỉnh chùa Một Cột. Ẩn trong tòa sen là ngôi đền được sơn tím với hình ảnh chim thần được điêu khắc trên mái nhà, bên trong có bức tượng Quan Thế Âm mạ vàng. Tuy nhiên, trải qua những năm tháng chiến tranh triền miên, đến nay, quần thể chùa Diên Hựu đã không còn giữ được nguyên trạng.

Công trình Liên Hoa Đài hiện tại là một phiên bản được chỉnh sửa nhiều lần qua các thời kỳ, bị Pháp phá huỷ khi rút khỏi Hà Nội ngày 11/9/1954 và được dựng lại năm 1955 bởi kiến trúc sư Nguyễn Bá Lăng theo kiến trúc để lại từ thời Nguyễn.

Chùa Một Cột thờ ai?

Khá nhiều người, kể cả những người đã từng đến thăm di tích này, đến nay vẫn chưa biết chùa Một Cột thờ ai. Kể từ khi được xây dựng cho đến nay, chùa vẫn luôn thờ Phật Bà Quan Thế Âm Bồ Tát, người đã ban cho vua Lý Thái Tông một tòa sen tỏa sáng. Bàn thờ Quan Thế Âm Bồ Tát được đặt tại vị trí chính giữa của Liên Hoa Đài, bức tượng ngồi ở vị trí cao nhất, trên một bông sen bằng gỗ sơn son thiếp vàng, xung quanh là bình hoa, lư đồng và đồ cúng...

Nét đặc sắc trong kiến trúc của chùa Một Cột

Không chỉ là một di tích lịch sử có giá trị văn hóa, chùa Một Cột cũng là biểu tượng cho nền kiến trúc cổ của Việt Nam. Ngôi chùa như một đóa sen nổi trên mặt nước, là sự kết hợp vô cùng hài hòa của kiến trúc với hội họa và điêu khắc đá đầy sáng tạo, phản ánh những giá trị lịch sử, văn hóa đậm hồn dân tộc. Chùa Một Cột có kết cấu gồm 3 phần chính đó là:

• Cột trụ: Cột trụ của chùa Một Cột có hình trụ đứng với chiều cao 4m và đường kính rộng 1,2m.
• Đài Liên Hoa: Có hình vuông với cạnh 3m, xung quanh có cột gỗ đỡ.
• Mái chùa lợp bằng ngói vảy truyền thống mang nét kiến trúc của những ngôi chùa cổ Việt Nam.

Chùa được xây ở giữa một hồ sen, mỗi cạnh dài 20m, có tường thấp bao xung quanh. Từ sân lên sàn chùa để tụng kinh lễ bái, phải bước qua 13 bậc thang rộng 1,4m, hai bên là tường gạch, gắn bia đá giới thiệu lịch sử ngôi chùa. Bên trong chùa đặt một bức tượng Phật Bà Quan Âm ngồi trên một bông sen bằng gỗ sơn son thiếp vàng, ở vị trí cao nhất. Phía trên tượng Phật là hoành phi “Liên hoa đài” gợi nhớ sự tích nằm mộng của vua Lý dẫn tới việc xây dựng chùa.

Tuy quy mô của chùa không lớn nhưng nó lại mang đến một vẻ đẹp rất riêng, được dựng lên chỉ bằng một cột trụ nhưng vẫn có thể đứng vững chãi, không gì đánh đổ được qua thời gian. Chùa Một Cột là biểu tượng của trí tuệ, sự trường thọ và sự cứu rỗi qua sự nhận thức, đằng sau kiến trúc độc đáo của chùa là triết lý nhân văn sâu sắc với các hình vuông bên ngoài đại diện cho âm và các cột hình tròn đại diện cho dương. Vẻ đẹp của nó không chỉ có vẻ uy nghi cổ kính mà còn ẩn chứa phong thái thanh lịch và nhẹ nhàng của cõi Phật.

Những hình ảnh đẹp của chùa Một Cột