Lễ khai hạ là gì? Lễ cúng khai hạ gồm những gì, vào buổi nào?

Lễ khai hạ là một phong tục tập quán cổ xưa của người Việt nên đến nay không còn nhiều người hiểu rõ về tập tục này. Vậy lễ khai hạ là gì? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu qua bài viết sau đây của VnAsk nhé!

Lễ khai hạ là gì?

Lễ khai hạ hay còn gọi là lễ hạ cây nêu, lễ hóa vàng, lễ tạ năm mới. Đây là một nghi thức tiễn gia tiên về trời sau những ngày về ăn Tết cùng con cháu đồng thời báo hiệu kết thúc kỳ nghỉ Tết Nguyên Đán, mọi người quay trở lại công việc làm ăn buôn bán hàng ngày.

Nguồn gốc của lễ khai hạ xuất phát từ phong tục dựng cây nêu đón Tết của người Việt cổ. Theo phong tục đó, vào ngày 23 tháng Chạp hoặc muộn nhất là ngày 30 Tết, người ta sẽ dựng cây nêu có treo kèm những vật trang trí như vòng tròn nhỏ hay vật gì đó tùy theo phong tục từng địa phương. Cây nêu được dựng lên với ý nghĩa là tiễn đi những thứ xui xẻo, không may mắn của năm cũ, nghênh đón những điều may mắn trong năm mới, trừ ma quỷ, không cho ma quỷ tới quấy phá gia đình để có một cái Tết thật bình an.

Theo quan niệm dân gian, trong những ngày Tết Nguyên Đán, các vị thần linh và những bậc gia tiên sẽ về ăn Tết cùng con cháu, gia chủ. Sau khi kết thúc Tết Nguyên Đán, các gia đình sẽ làm lễ hóa vàng, làm cơm thắp hương để tiễn đưa tổ tiên trở về âm cảnh, cây nêu cũng được hạ xuống để báo hiệu rằng Tết đã qua, làng xóm chính thức bước sang những ngày làm việc đầu tiên trong năm mới. Chính vì thế, lễ khai hạ hay lễ hóa vàng cũng được gọi là lễ hạ cây nêu.

Theo phong tục cổ thì lễ cúng khai hạ sẽ diễn ra vào ngày mùng 7 Âm lịch, tuy nhiên hiện nay lễ hạ nêu ngày Tết không nhất thiết phải làm vào ngày này mà tùy điều kiện từng gia đình, nghi lễ sẽ diễn ra vào một trong các ngày từ mùng 3 đến mùng 10 Âm lịch.

>>> Tham khảo: Mùng 1 Tết cha, mùng 2 Tết mẹ, mùng 3 Tết thầy nghĩa là gì?

Ý nghĩa lễ cúng khai hạ

Theo phong tục xưa, từ ngày 23 tháng Chạp đến ngày 30 Tết, người ta sẽ dựng cây nêu và có treo kèm theo những đồ vật trang trí như vòng tròn nhỏ mang ý nghĩa là nghênh đón những điều may mắn trong năm mới. Đồng thời, điều này sẽ giúp tiễn đi những thứ xui xẻo, không may mắn của năm cũ, diệt trừ và không cho ma quỷ có cơ hội tới quấy phá, giúp mang đến một cái Tết thật bình an với gia đình.

Sau khi kết thúc Tết, con cháu sẽ làm lễ hóa vàng để cáo lễ tiễn đưa tổ tiên trở về âm cảnh. Lễ này sẽ rơi vào ngày mùng 7 Tết Nguyên Đán. Khi đó, cây nêu ngày Tết sẽ được hạ xuống, mở đầu ngày vui để chào đón một mùa Xuân với nhiều điều may mắn.

Lễ cúng khai hạ gồm những gì, vào buổi nào?

Lễ khai hạ không nhất thiết phải làm cố định vào buổi nào, tùy theo điều kiện công việc mà các gia đình có thể sắp xếp làm sáng hoặc chiều đều được.

Khi làm lễ khai hạ, các gia đình chuẩn bị: Mâm cơm cúng (có thể làm cỗ chay hoặc cỗ mặn tùy theo ý thích của gia chủ), giọt dầu, rượu, nhang, hoa tươi, hoa quả, đĩa gạo, đĩa muối, tiền vàng, sớ...

Sau khi bày biện đầy đủ và hoàn chỉnh mâm lễ ở ngoài trời, gia chủ tiến hành thắp hương, khấn vái xin phép các cụ trong nhà trước, sau đó mới tiến hành làm lễ ở ngoài trời. Theo phong tục cổ thì trước khi dâng hương, người ta còn đốt pháo ăn mừng, tuy nhiên, hiện nay việc đốt pháo là trái với quy định pháp luật nên không còn gia đình nào giữ tập tục này.

Trước khi hạ toàn bộ phẩm vật dâng cúng sau khi hết một tuần hương thì gia chủ phải thực hiện việc hóa vàng tiền. Mỗi lễ vàng, tiền dâng cúng đều được hóa riêng theo thứ tự: Gia thần trước, gia tiên sau - từ các bậc cao nhất đến dưới. Trước khi hạ mỗi lễ như vậy, gia chủ đều cần vái ba vái và khấn “Con xin thiêu hóa tiền vàng, quần áo... thỉnh vong linh nhận chút lễ bạc. Tâm thành, kính cáo Tôn thần, xin rước vong linh lại về âm giới”.

Để lễ cúng diễn ra suôn sẻ, chúng ta không thể thiếu được bài văn khấn lễ khai hạ đúng lễ nghi. Sau đây, mời bạn tham khảo một bài văn khấn hạ nêu mùng 7 chuẩn nhất mà VnAsk đã sưu tầm được.

Bài cúng khai hạ chuẩn nhất